‘De interesse voor natuurlijke koudemiddelen neemt toe’

Het zijn spannende tijden in de koeltechnische sector: de nieuwe F-gassenwetgeving heeft een impact op de gehele sector. Bovendien wordt efficiënt koelen steeds belangrijker in een maatschappij waarin woningen steeds beter geïsoleerd zijn en het gevaar van oververhitting om de hoek loert. Tegelijkertijd hebben bedrijven het moeilijk om geschikt personeel te vinden. Het is dus hoog tijd voor een onderhoud met Dirk Van De Wynckel en Jurgen Buckinx, respectievelijk voorzitter en directeur van UBF-ACA, sectorfederatie voor koude- en luchtbehandeling.

UBF-ACA, de Belgische beroepsorganisatie voor koude- en luchtbehandeling, verenigt alle stakeholders die op één of andere manier voeling hebben en bezig zijn met de materie van koude- en warmteprocessen, waarbij een koudemiddel dienst doet als warmte- en/of koude overdrager. De vereniging telt om en bij de 600 leden. Dirk Van De Wynckel: “We zijn de enige federatie die zich zo specifiek richt op de koeltechnische en warmtepompsector. Met de opmars van warmtepompen zien we dat bedrijven uit de verwarmingssector, die zich tot nu toe enkel hebben gericht op fossiele brandstoffen zoals gas en mazout, zich meer en meer begeven op de markt van de warmtepompen.”

Uiteraard polst UBF-ACA ook regelmatig naar wat leeft onder de leden. Een bevraging onder installatiebedrijven naar het nut van en de problemen met kwaliteitslabels als Rescert leverde enkele interessante inzichten op, aldus Van De Wynckel: “Twee op de drie installatiebedrijven gelooft in kwaliteits-labels, maar de daaraan gekoppelde opleidingen vond de meerderheid niet interessant en niet praktijk-of toekomstgericht. Mede op basis van deze conclusies voorziet het consortium Rescert een bijsturing van het systeem.”

Jurgen Buckinx, directeur van UBF-ACA: ‘Eén van de grootste misvattingen die binnen het beroep leeft, is dat ‘iedereen’ zich van vandaag op morgen een koeltechnicus kan noemen.’

F-gassen

De koeltechnische sector zit in woelig vaarwater. De gewijzigde F-gassenwetgeving heeft voor een schokeffect gezorgd, zegt Van De Wynckel: “Gefluoreerde koudemiddelen met een hoge GWP-waarde (het aardopwarmingspotentieel) worden tegen 2030 aan banden gelegd. Deze maatregel is laat zich voelen op de markt, door hoge koudemiddelenprijzen en schaarste. Bovendien wordt het op de markt brengen van bepaalde apparatuur, werkend met hoge GWP-
koudemiddelen, op korte en middellange termijn verboden. Zo mogen single split warmtepomp- en aircosystemen vanaf 2025 alleen nog op de markt gebracht worden met koudemiddelen die een GWP hebben van minder dan 750. Een hele uitdaging, maar we zien dat de meeste producenten hun gamma hierop nu al afstemmen.”

“De F-gassenwetgeving heeft voor een ommekeer gezorgd”, voegt Jurgen Buckinx toe. “Iedereen is er zich ondertussen van bewust dat de toekomst emissievrij moet worden. De juiste behandeling en correcte afvoer van de klassieke koudemiddelen uit oude installaties zal eveneens een belangrijke uitdaging worden. Deze opdracht geef je immers niet zomaar aan de eerste de beste.” En bovendien biedt nieuwe wetgeving ook uitzicht op nieuwe kansen, zegt Van De Wynckel: “Aangezien de regels steeds strenger worden en het normbesef toeneemt, zien we dat de vraag naar alternatieve oplossingen en de interesse voor natuurlijke koudemiddelen sterk toeneemt.”

‘Iedereen is er zich ondertussen van bewust dat de toekomst emissievrij moet worden.’

Als beroepsorganisatie probeert UBF-ACA zelf ook het overheidsbeleid te beïnvloeden. “We verwachten vooral meer duidelijkheid en medewerking van de overheid”, aldus Buckinx. “We verwachten duidelijke richtlijnen en wetgevingen rond de uitbating van koel- en warmtepompinstallaties, werkend met lage GWP, brandbare en natuurlijke koudemiddelen. Deze koudemiddelen zijn in de meeste gevallen zeer toxisch (bijvoorbeeld ammoniak) en/of brandbaar (zoals propaan en butaan). Momenteel heeft de overheid geen duidelijke spelregels en certificeringstrajecten opgelegd, waardoor gelijk wie dergelijke installaties kan en mag bouwen of installeren. Hierdoor kunnen levensgevaarlijke situaties ontstaan.” Van De Wynckel: “We zien het als een uitdaging om het beroep daarom op te waarderen en voldoende te beschermen tegen ‘cowboys’, door het invoeren van bijkomende certificeringsprogramma’s.”

Knelpuntberoep

De grootste uitdaging voor de sector zitten hem in het kennis- en personeels-probleem, stelt Jurgen Buckinx: “Eén van de grootste misvattingen die binnen het beroep leeft, is dat ‘iedereen’ zich van vandaag op morgen een koeltechnicus kan noemen. Het koeltechnisch en warmtepompvak vereist een grondige kennis van thermodynamica.” Van De Wynckel vult aan: “Het opleidingsaanbod inzake nieuwe technieken is eerder beperkt. Er is nood aan de uitbreiding van het bestaande aanbod en aan bijkomende opleidingscentra. Bovendien is de zoektocht naar geschikt personeel een dramatisch gegeven. Net zoals andere technische beroepen is ons beroep een knelpuntberoep. We zien dat de uiteindelijke instroom naar het beroep elk jaar afneemt.”

UBF-ACA heeft daarom een nieuw project lopen dat het beroep in een hip daglicht wil stellen. Van De Wynckel: “Zo zijn we een platform aan het ontwikkelen waar de scholen hun noden aan educatief materiaal kunnen kenbaar maken, waarna de fabrikanten en groothandelaren hierop kunnen inspelen door het gevraagde materiaal aan te reiken. Het platform zal tevens uitgebreid worden met een sectorgerichte bibliotheek, een jeugdgericht kennispark,…”    

Dirk Van De Wynckel, voorzitter UBF-ACA: ‘Er is nood aan de uitbreiding van het bestaande opleidingsaanbod en aan bijkomende opleidingscentra.’

Koelvraag neemt toe

De koelvraag wordt steeds belangrijker, zeker in nieuwbouwwoningen. Vanwege de strenge EPB-eisen en de nadruk op isolatie is oververhitting een probleem dat steeds vaker voorkomt. “Het is daarom niet verwonderlijk dat de vraag naar koeloplossingen toeneemt”, zegt Van De Wynckel. De warmtepomp met omkeerbare functie is hierbij een veel gevraagde uitkomst. De mythe dat dergelijke systemen energievretende machines zijn mag ondertussen als ‘antieke waarheid’ beschouwd worden. Warmtepompen verbruiken op jaarbasis vaak minder dan fossiele brandstoffen.

“Een andere grote misvatting die nog steeds de kop op steekt, is dat een warmtepomp een veelverbruiker is”, vervolgt Van De Wynckel. “De prestatie van producten die geproduceerd worden onder de Ecodesing-richtlijn 2009/125/EC worden door middel gecontroleerd door Europa, waarbij er willekeurige toestellen op de Europese markt worden gekocht en getest door externe labo’s onder toezicht van Europa. Indien de gemeten prestaties onder de gepubliceerde prestaties liggen, dan verplicht Europa de fabrikant om dit type toestel uit de markt te halen.”

Buckinx voorspelt dat er op korte en middellange termijn veel warmtepompen werkend met Lage GWP- of natuurlijke koudemiddelen zullen bijkomen. “Gezien deze koudemiddelen veelal tot de types van brandbare koudemiddelen behoren, en daardoor te kampen hebben met een maximum vullimiet, zal
het een uitdaging worden om de juiste technieken te vinden om hierin een maximum thermisch vermogen te bekomen. Ook bij de koelinstallaties zien we een gelijkaardige tendens, al staat men hier al wat verder.”

Volgens UBF-ACA zullen drie belangrijke factoren de technologische evoluties verder bepalen: de nadruk ligt op ecologische oplossingen, die energetisch en economisch harmonieus zullen samengaan.