De warmtepomp: duurzame installatie, moeizame doorbraak

Wanneer het gaat over de verduurzaming van de gebouwde omgeving, wordt vaak in de richting van warmtepompen gekeken. Toch breken die niet echt helemaal door. “Als je door de hoge investeringskost het plaatsen van je droomkeuken moet uitstellen, is voor veel mensen de keuze snel gemaakt”, zegt Niels Balcaen van VK Architects & Engineers, die in de onzekerheid over de evolutie van de elektriciteitsprijs een tweede oorzaak ziet.

Wanneer het over energietransitie gaat, valt het woord warmtepomp onvermijdelijk”, steekt Niels Balcaen, projectingenieur bij VK Architects & Engineers, van wal. “Toch breken die niet echt door. Dat is vooral te wijten aan het feit dat enerzijds de investeringskost zo hoog is. Anderzijds is er de grote onzekerheid over de evolutie van de energieprijzen. Gelukkig krijg je wel nog een subsidie en win je die investering normaliter wel terug, maar als je in realiteit moet kiezen voor een warmtepomp of toch maar je droomkeuken, is de keuze voor veel mensen snel gemaakt. Gas is opvallend goedkoper dan de duurzame alternatieven en dus kan je het de mensen niet verwijten dat ze dan toch maar kiezen voor die droomkeuken en de gasketel.”

Balcaen: ‘Tot nu toe was het steeds de elektriciteitsfactuur die alle subsidies voor groene stroom moest betalen, terwijl gas werd ontzien. Met de energietransitie in het achterhoofd lijkt dat de wereld op haar kop.

Veel geïnvesteerd in gasnet

“Wie vandaag kiest voor een all-electric woning neemt een risico door de onzekerheid rond de evolutie van de energieprijzen. Tot nu toe was het steeds de elektriciteitsfactuur die alle subsidies voor groene stroom moest betalen, terwijl gas werd ontzien. Met de energietransitie in het achterhoofd lijkt dat de wereld op haar kop. Ik begrijp natuurlijk ook dat het politiek gezien gelijk staat aan zelfmoord plegen om gas ineens heel duur te maken en elektriciteit de helft goedkoper. Laten we ook eerlijk zijn: er is het voorbije decennium gigantisch veel geïnvesteerd in het gasnet en die investeringen zijn nog lang niet afgeschreven.  

Dat zorgt natuurlijk voor een gigantische rem op de shift naar hernieuwbare energie. Toch mag het ons er niet van weerhouden om die shift te gaan maken”, pleit Balcaen.

Warmtenetten interessanter

Niels Balcaen: ‘De investeringen die de overheid de laatste tien jaar deed in het gasnet betekenen helaas een gigantische rem op de shift naar hernieuwbare energie.’

Om de impact van de elektriciteitsprijs te counteren kiezen mensen vandaag vaak voor een combinatie van een warmtepomp en zonnepanelen. “Dat is nu inderdaad zo’n beetje de heilige graal, vanuit het idee dat je de stroom die je warmtepomp verbruikt, zelf produceert”, bevestigt Balcaen. “Er is echter een grote mismatch tussen het moment van productie en verbruik. In de zomer is er veel zon, en dus veel productie, maar je hebt vooral in de winter warmte nodig en bijgevolg een verhoogd elektriciteitsverbruik. In een ideaal scenario moeten we die geproduceerde energie kunnen opslaan en daar circuleren wel al veel ideeën over, maar dat probleem oplossen op individueel niveau kost veel geld. Oplossingen op grotere schaal zoals warmtenetten zullen dan interessanter zijn. Op dit moment is in ons land energieopslag nog niet echt aantrekkelijk omdat het terugdraaiprincipe op de elektriciteitsmeters nog steeds geldt, maar als we naar slimme en dynamische meters gaan, wordt de kans groot dat je dan twee keer gestraft wordt. In de zomer zal je laag vergoed worden voor de overproductie van elektriciteit via de zonnepanelen terwijl je je in de winter dreigt blauw te betalen aan het verbruik van je warmtepomp. Wat nu de heilige graal is, is binnen enkele jaren mogelijks een financiële nachtmerrie voor veel mensen. Deze onzekerheid dient dan ook snel opgelost te worden. Maar de overheid geeft momenteel niet de indruk naar oplossingen te zoeken.”

Maar één keer bezig met energievraagstuk

Op de vraag ‘Do you practice what you preach’ antwoordt Balcaen volmondig ja: “Ikzelf heb inderdaad gekozen voor de combinatie van zonnepanelen en een warmtepomp, met alle risico’s van dien. Tegen 2050 zullen we nu eenmaal van het gas los moeten. Wie nu verbouwt, zou daar nu al over moeten nadenken, vind ik. Mensen zijn eigenlijk maar één keer bezig met het energievraagstuk en dat is op het moment wanneer ze bouwen of renoveren. De keuze voor duurzame alternatieven zou dan goed moeten worden overwogen.”