Drinkwater in gebouwen: naar een duurzame aanpak?

Wat zijn de uitdagingen en oplossingen voor ons drinkwater, vandaag en in de toekomst? Op Wereldwaterdag geeft Viega een stand van zaken, samen met onderzoekers van de Universiteit Gent. “Meer samenwerking tussen onderzoekers en de bouwwereld is dé sleutel om zowel de drinkwaterkwaliteit te vrijwaren als het energiegebruik te verlagen. Anderzijds blijven vandaag een goed ontwerp van de installatie, het beheerssysteem én de materialen de belangrijkste wapens, waarvoor blijvende aandacht nodig is.”

Niets zo vanzelfsprekend als water dat fris uit de kraan komt of heerlijk warm uit de douchekop. Maar ons drinkwater zal – mede door de klimaatverandering – alleen maar schaarser worden, en de problemen met onze energievoorziening zijn bekend. Daarnaast ligt er altijd een biologische of chemische verontreiniging op de loer. Kortom, een sluitende, duurzame aanpak dringt zich op. Waarbij het drinkwater niet alleen veilig is, maar ook zo weinig mogelijk energie vereist om het te verwarmen of te koelen. En daar knelt nu nog het schoentje.

“Als producent van sanitaire systemen investeren wij fors in onderzoek en ontwikkeling. Daarom verwelkomen we de inzichten van specialisten zoals postdoctorale onderzoekers Elisa Van Kenhove en Lien De Backer van de UGent, die wetenschappelijk onderzoek verrichten naar Legionella in sanitair warm- en koudwatersystemen. Zo kunnen we onze competentie versterken, en van daaruit de installateurs, studiebureaus en architecten informeren en opleiden. Want uiteindelijk moeten zij op het terrein de juiste keuzes gaan maken”, zegt Jo Devos, Marketing Manager bij Viega Belgium.

Burgerlijk ingenieur-architect Elisa Van Kenhove: “Als onafhankelijke onderzoekers kunnen wij tijd spenderen aan onderzoek, zonder de commerciële druk. Dergelijke samenwerkingen, transparantie tussen bedrijven en onderzoeksinstellingen en communicatie zijn nodig om de toekomstige uitdagingen op te vangen. Er is nog een hele weg af te leggen, maar de eerste stappen worden toch al gezet.”

Op het vlak van waterverontreiniging zijn temperatuur (tussen 20° en 55°C), stagnatie en drukverliezen de grootste boosdoeners, waardoor in de leidingen zich schadelijke micro-organismen kunnen ontwikkelen. Daarnaast zijn schaarste van regen- en grondwater én van (dure) energie relatief nieuwe uitdagingen, maar die sterk met ons drinkwater verbonden zijn.

Elisa Van Kenhove: “Water is de bron van alle leven, en bevat ook letterlijk veel leven. Zowel goede als gevaarlijke bacteriën (Legionella) komen zo onze gebouwen binnen. Om die te doden, verwarmen we het water constant op 60°C, wat uiteraard veel energie vraagt. Maar het water dat uit de warmwaterkraan komt, is meestal slechts 38°C. Hier kan veel winst geboekt worden. En dan spelen er nog de distributieverliezen onderweg, van het buffervat naar de tappunten. Dat is dus een vicieuze cirkel die we moeten doorbreken.”

Lien De Backer, industrieel ingenieur: “Bovendien wordt het steeds warmer in de technische ruimtes en daar zal dus de koelvraag toenemen. Zowel koelen als verwarmen zijn grote energievreters. We willen naar een duurzame warmwaterproductie, zonder compromissen in veiligheid en kwaliteit. Verwarmen op lage temperatuur is dus de toekomst. Daarvoor moet wel een aantal voorwaarden vervuld zijn. Met een slecht ontworpen systeem ga je altijd legionellaproblemen hebben.”

Om spaarzaam met drinkwater om te springen, zijn waterbesparende toestellen en aftappunten de eerste stap (bv. waterbesparende douchekop). Om besmetting te voorkomen wil je een installatie met zo weinig mogelijk stilstaand water, niet overgedimensioneerd, met voldoende waterdoorstroming en -verversing, om hoge concentraties van schadelijke micro-organismen te vermijden. Elisa van Kenhove: “De uitdaging is om dat op lage temperatuur te doen, zonder chemicaliën toe te voegen. Dat maakt voorwerp uit van het onderzoek dat we doen.”

Jo Devos: “Ook: met verbindingsbochten in plaats van knieën worden de drukverliezen sterk verminderd en doorstroming verbeterd. Zo kan de leiding kleiner worden gedimensioneerd, wat resulteert in waterbesparing. En ten derde moet je natuurlijk de juiste materialen gebruiken die geen schadelijke stoffen afgeven in het water, zoals nikkel, lood of ijzer.”

Lien De Backer: “Momenteel wordt er heel erg gefocust op isolatie en ventilatie. Terecht, maar ook voor drinkwater zou er meer bewustwording mogen komen in de bouwsector. Zo zijn bijvoorbeeld waterlekken nog altijd een onderbelicht probleem. Wij kijken naar een gebouw als een geheel en pleiten dan ook voor totaalconcepten. Vandaag werkt iedereen nog te veel van op een eiland, het zou mooi zijn als producenten meer zouden gaan samenwerken. BIM is alvast een stap in de goede richting, en vanuit onze hydraulische en biologische modellen en simulaties kunnen wij helpen de impact op de lange termijn te voorspellen.”

Jo Devos besluit: “Precies daarom zijn partnerships tussen bedrijven als Viega en de universiteiten zo waardevol. Momenteel werken we aan een universeel lastenboek dat als houvast kan dienen voor studiebureaus en architecten, voor een toekomstgericht ontwerp en de juiste materialen. Simpel voorbeeld: welk type leidingsysteem kies je? Dit moet meer kunnen dan enkel water transporteren, maar bijvoorbeeld ook bestand zijn tegen een thermische desinfectie van 70°C. Dat zijn de dingen waar we voorschrijvers en installateurs over willen informeren en sensibiliseren.”