Hoe AI de sanitaire en HVAC-sector wezenlijk kan hervormen

Op de eerste editie van EXPO24, een beurs georganiseerd door STG voor professionals in de sanitaire en HVAC-sector, vormde een keynote over artificiële intelligentie (AI) van Aragorn Meulendijks een van de hoogtepunten. De Nederlander schetste daarin immers hoe AI de sanitaire en HVAC-sector wezenlijk zou kunnen hervormen. Dat triggerde ons om het onderwerp nog wat verder uit te spitten.

AI ontwikkelt zich razendsnel en exponentieel en blijft de wereld verbazen met haar mogelijkheden. Aragorn Meulendijks, expert op het vlak van AI, maakte de te verwachten evolutie in zijn keynote wat concreter. “In de komende 4,5 jaar gaan we het equivalent van honderd jaar technologische ontwikkeling en de impact daarvan op de samenleving en de economie te zien krijgen”, klonk het. 

De eerste effecten van AI zijn vandaag volgens hem al zichtbaar in de sanitaire en HVAC-sector. Zo stelde hij: “AI heeft het afgelopen jaar geleid tot de ontdekking van maar liefst 2,2 miljoen materialen, waaronder ook vloeistoffen voor koeling die volledig biologisch afbreekbaar zijn. Het spreekt voor zich dat die, de klimaatdoelstellingen indachtig, hun toepassing zullen vinden in de sanitaire en HVAC-wereld.”

AI zal daarnaast volgens Aragorn Meulendijks in de sanitaire en HVAC-sector – en daarbuiten – ook een middel zijn om de interne processen van fabrikanten te versnellen, sneller en efficiënter te prospecteren en de service naar de klant te verbeteren – denk aan chatbots die geen assistentie van een echte persoon meer verlangen. “Maar ook virtuele fabrieken die gerund worden door AI zijn verre van ondenkbaar”, zo vertelde hij nog.

Gebeten door de keynote verdiepten wij ons nog wat verder in de rol die AI kan spelen in de sanitaire en HVAC-sector. Maar ook in installatiewereld. Bij het doorploegen van tal van bronnen en interviews met experten ter zake kwam één specifiek onderwerp meermaals terug. Een dat aansluit bij de virtuele fabrieken die Aragorn Meulendijks al noemde. Zo zal AI zorgen voor een renaissance van robotisering in de maakindustrie, waaronder ook de machinebouw – gericht op het vervaardigden van machines voor de industrie, maar evenzeer voor particulieren – en dus ook fabrikanten van HVAC-installaties vallen, net als enkele toeleverende sectoren als de metaaltechniek en de kunststofverwerkende industrie.

In de maakindustrie worden wereldwijd al sinds de jaren 70 robots gebruikt, toen het gebruik van computers de derde industriële revolutie inluidde – na de eerste in de 18de eeuw, op gang gebracht door de uitvinding van de stoommachine, en de tweede aan het begin van de 20ste eeuw, die gepaard ging met de toepassing van elektriciteit en de uitvinding van de lopende band.

Computers zijn programmeerbaar en hebben een geheugen en konden aldus taken van de mens overnemen en een productieproces automatiseren. De doorontwikkeling van het internet in de jaren 90 luidde zelfs een vierde industriële revolutie in. Die zogenaamde Industrie 4.0 hield in dat productieprocessen in de maakindustrie nog verder werden geautomatiseerd. Met name het zogenaamde Internet of Things of IoT leidde ertoe dat robots echte cloud robots werden. Dat zijn robots die niet langer gericht zijn op één taak (robots) of op samenwerking met mensen (cobots), maar ook met andere robots kunnen samenwerken, zelfstandig op softwareniveau menselijke taken kunnen uitvoeren en optimalisaties kunnen suggereren.

AI zal nu de volgende stap inluiden: de ontwikkeling van machines die mensachtige vaardigheden vertonen, zoals redeneren, leren, plannen en creëren die bedrijven, dixit experts, in staat zullen stellen op maat te produceren aan de prijs van massaproductie.

Maar HVAC-fabrikanten in ons land en hun Belgische toeleveranciers lijken de kat toch nog wat uit de boom te kijken. Volgens cijfers van de International Federation of Robotics (IFR) waren in België in 2022 10.300 robots geïnstalleerd. Dat is een ‘robotdichtheid’ van 198 robots per 10.000 werknemers, zo’n kwart meer dan het wereldgemiddelde van 141. Het is volgens de IFR echter vooral de auto-industrie die daar verantwoordelijk voor is. 

In andere deeltakken van de Belgische maakindustrie, dus ook bij HVAC-fabrikanten en in de kunststofverwerkende en metaalindustrie, blijft het potentieel voor de toepassing van robotisering ook volgens cijfers van Agoria aanzienlijk. De adoptie van robotisering en dus zeker van AI-robots gebeurt er bijzonder voorzichtig. 

Ook in Vlaanderen. Zo toont een rapport uit 2023 van Flanders Make, getiteld ‘Towards a sustainable, digital and human-centric industry – 10 key trends in the manufacturing industry’, aan dat veel Vlaamse maakbedrijven nog niet overtuigd zijn van de onmiddellijke voordelen en wachten op een duidelijker zicht op het rendement van de investering voor ze hun infrastructuur verder uitrusten met op AI gebaseerde robots. 70% van de bedrijven erkent volgens het rapport wel dat die robotisering 2.0 een grote impact zal hebben op de toekomstige bedrijfsvoering. Zo delen ze het geloof dat de technologie ervoor zou kunnen zorgen dat we productie uit bijvoorbeeld China terug naar hier kunnen halen, omdat we er efficiënter en daardoor goedkoper mee kunnen produceren.

AI zal er daarnaast ook voor zorgen dat de HVAC-installaties zélf nog zelfstandiger kunnen werken. Door zogenaamd adaptief te leren van de gebruiker die ze slechts enkele keren handmatig hoeft te bedienen, kan de installatie haar gedrag aanpassen aan zijn wensen en vanaf dan zelf in werking treden wanneer nodig, volgens de voorkeursparameters van de gebruiker. Een op AI gebaseerde HVAC-installatie zal ook het weer kunnen voorspellen en daar op de juiste manier op reageren, de luchtkwaliteit nog beter kunnen managen dan vandaag al het geval is en haar verbruik automatisch kunnen optimaliseren. Het is evident dat dat de term smart building door de komst van AI ook een volledig andere dimensie zal krijgen, waarbij de energiewinsten in het volledige gebouw en het ontzorgen van de gebruiker ongekende hoogtes zullen bereiken.

De verwachting is dat AI ook bepaalde taken van de installateur zal kunnen overnemen. Programmatie van een installatie zal bijvoorbeeld overbodig worden en de installaties zullen zelf kunnen aangeven wanneer onderhoud zich werkelijk opdringt, het zogenaamde predictive management – huidige HVAC-installaties kunnen vaak ook al aangeven wanneer ze aan onderhoud toe zijn, maar gebruiken daarvoor op voorhand vastgelegde schema’s.

Maar AI heeft ongetwijfeld nog veel meer ontwikkelingen in petto die gevolgen zullen hebben voor de sanitaire, HVAC- en installatiesector. Aragorn Meulendijks heeft dan ook helemaal gelijk wanneer hij stelt dat kunstmatige intelligentie ons nog dagelijks blijft verbazen.

Oh ja, STG – wat staat voor Sanitair Technische Groothandel – blikt overigens meer dan tevreden terug op de eerste editie van EXPO24, die op vier verschillende dagen in mei en juni doorging in Oostende, Heusden-Zolder, Antwerpen en Gent. Verspreid over de vier dagen en locaties maakten meer dan 540 professionals uit de sanitaire en HVAC-sector kennis met de nieuwste producten en andere innovaties van de toonaangevende leveranciers die op de beurs exposeerden, zo’n veertig in totaal. Maar ze lieten zich er dus ook inspireren door de talloze lezingen van domeinexperten en konden er ook doorgedreven netwerken.