Human Centric Lighting: hype of toekomst?

Human Centric Lighting is hot. Maar wat is het precies? Welke informatie is juist en welke totaal niet? Het Laboratorium voor Lichttechnologie van KU Leuven Technologiecampus Gent en de Opleiding Toegepaste Gezondheidswetenschappen van Howest – campus Brugge starten met een TETRA-project hierover om duidelijke antwoorden te formuleren.

Een TETRA-project is een programma voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen en universiteiten waar tal van externe partners aan kunnen meewerken. Het Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen VLAIO ontwikkelde deze TETRA-projecten om zo groei en innovatie te stimuleren.

Insteek

Een project rond Human Centric Lighting is geen verrassing. Het besef dat licht een impact heeft op (het welzijn van) de mens heeft de interesse in Human Centric Lighting aangewakkerd. De visuele, emotionele en biologische effecten kunnen zichtbaar en onzichtbaar zijn, denk maar aan het slaappatroon, de productiviteit, het gemoed,… Human Centric Lighting is eigenlijk de zoektocht naar een balans tussen al deze effecten. Een eenvoudige omschrijving is er dus zeker niet.

Situatie vandaag

Een aantal instanties en fabrikanten hebben reeds de stap gezet. De initiatiefnemers van het TETRA-project ‘Human Centric Lighting: hype of toekomst?’ zien echter een aantal knelpunten. Zo ontbreekt het vandaag nog aan ervaring, eenvoudige ontwerptools en (praktische) kennis. Peter Bracke van Groen Licht Vlaanderen is één van de initiatiefnemers. “Human Centric Lighting is een kwestie van lichtontwerp enerzijds en aansturing anderzijds. De lichtontwerpers moeten een uitgebreide kennis en expertise hebben, alsook de mensen die in contact staan met mogelijke klanten. Dit is jammer genoeg nog niet overal zo. Vooral ‘hoe Human Centric Lighting toepassen’ blijft een heikel punt. Het lichtontwerp wordt niet altijd door fabrikanten gemaakt, denk maar aan distributeurs, studiebureaus of technische diensten.”

Qua normering is er ook nog werk aan de winkel. De focus blijft immers liggen op taakzichtbaarheid en het reduceren van risico’s. De effectiviteit van Human Centric Lighting wordt daarom nog snel in vraag gesteld waardoor de balans nog al te vaak overhelt naar de kostprijs ten koste van het welzijn.

Fake news?

Het project stelt dé vraag bij uitstek: is Human Centric Lighting slechts een hype? Een belangrijke pijler bij het beantwoorden van deze vraag is de betrouwbaarheid van de aanwezige informatie en studies. “Er is wereldwijd al heel veel basisonderzoek gevoerd en ook nog steeds gaande”, weet Peter Bracke. “Extra onderzoek is meer dan welkom, bijvoorbeeld naar de impact op stress, obesitas, ADHD, CVS,… Dankzij een jarenlange Europese samenwerking is al heel veel categorisering onder correct, fake of onzeker gebeurd (tot 2015).”

Doel van het project

Het Laboratorium voor Lichttechnologie van KU Leuven Technologiecampus Gent en de Opleiding Toegepaste Gezondheidswetenschappen van Howest – campus Brugge starten dit project niet alleen. Ze doen dit samen met een consortium van ongeveer twintig bedrijven, waaronder verlichtingsfabrikanten, ziekenhuisgroepen en bedrijven werkzaam in de medische preventie. Waarheid van leugens onderscheiden blijft een belangrijk doel van het project. De vele studies uit het buitenland worden in een duidelijk overzicht gegoten. Hoe onderzoeksresultaten praktisch en nuttig toepassen wordt eveneens een belangrijk aandachtspunt.

Een eigen onderzoek naar de methodes om eenvoudiger een lichtontwerp met Human Centric Lighting te maken zal worden gestart. Peter Bracke: “Maar de belangrijkste onderzoektopics zijn kwantificeren en kwalificeren: een verfijning van de benodigde lichtniveaus en tijdsduur zodat aan energie- en kostprijsoptimalisatie kan worden gedaan alsook een exactere bepaling van de effecten/resultaten in de praktijk en wat deze relatief waard zijn. Bij de vier praktijkcases die tijdens het project worden uitgewerkt, zullen de welzijnseffecten gemonitord worden.”   

Tekst Tom Rampelbergh   Beeld Groen Licht Vlaanderen+