Innovatieve ventilatiesystemen voor renovaties

Dankzij de voltooide onderzoeksprojecten Prio-Climat en Modul’Air werden er enkele innovatieve ventilatieconcepten geïdentificeerd die makkelijker toepasbaar zijn bij renovaties, en toch performant zijn. 

Het is algemeen geweten dat ventilatie van woningen essentieel is voor het handhaven van een goede binnenluchtkwaliteit om zo het comfort en de gezondheid van de bewoners te garanderen. Ventilatie helpt uiteraard bij het afvoeren van vocht en verontreinigende stoffen die het gevolg zijn van onze activiteiten in natte ruimten, zoals badkamers en keukens. Ventilatie is echter ook cruciaal voor het afvoeren van menselijke bio-effluenten (zoals geuren) en andere verontreinigende stoffen die vrij­komen uit materialen, meubels … in de leefruimten (bv. slaapkamers, woonkamers …) waar de bewoners doorgaans gedurende langere tijd aanwezig zijn.

Wanneer deze leefruimten gebruikt worden, is de CO2-concentratie een goede indicator om na te gaan of er voldoende geventileerd wordt. Deze concentratie kan eenvoudig ter plaatse gemeten worden door monitoring. In het kader van het demonstratieproject Prio-Climat werd er een monitoring uitgevoerd op een steekproef van sociale woningen in het Brusselse Gewest. Daaruit bleek dat de CO2-niveaus in woningen zonder ventilatiesysteem of met onvolledige of slecht werkende systemen soms behoorlijk hoog kunnen zijn, vooral ‘s nachts in de slaapkamers.

De resultaten van deze eerste monitoring bevestigen het belang van ventilatie in woningen, ook in oudere gebouwen (zelfs al zijn deze niet altijd even luchtdicht).   

Een gebouw kan immers een slechte algemene luchtdichtheid hebben (bv. bepaald aan de hand van een in situ lucht­dichtheidsmeting), maar tege­lijker­tijd toch enkele bijzonder luchtdichte ruimten bevatten. Dit is bijvoorbeeld het geval voor slaapkamers met goede binnenafwerkingen en nieuwe ramen.

Vervolgens bestudeerden de onderzoekers ver­schillende innovatieve ventilatiesystemen, speci­fiek vanuit een renovatieperspectief. Talloze systemen werden bestudeerd aan de hand van simulaties, wat het mogelijk maakte om de prestaties van een groot aantal varianten te bestuderen. Er werden ook twee concepten in reële omstandigheden uitgevoerd en getest door de projectpartner Anderlechtse Haard (een sociale huisvestingsmaatschappij). Deze con­cepten, aangeduid als ‘D-cascade’ en ‘C-hal’, worden beschreven in WTCB-Dossier 2020/4.9. Uit een laatste monitoring bleek dat er in de gerenoveerde woningen een goede luchtkwaliteit bereikt werd.

Enkele van deze innovatieve systemen worden geïllustreerd aan de hand van de woning­confi­guratie die bijzonder geschikt is voor elk concept (andere configuraties zijn echter niet uit­gesloten). Het potentieel en het belang van elk systeem zijn afhankelijk van de woningconfiguratie.

In een woning met meerdere slaapkamers (of meerdere woonkamers) en een beperkt aantal natte ruimten vormt het concept ‘D-cascade’, een bijzonder interessante optie. Het garandeert immers een lager debiet dan andere systemen die in soortgelijke woningen toegepast worden.

Het ‘C-hal’-systeem is bijzonder geschikt in woningen met verschillende natte ruimten, wan­neer er bijvoorbeeld douche- of badkamer­functies in de slaap­kamers aanwezig zijn. Het ‘C-hal’-systeem is gebaseerd op het principe van het C-systeem, met een natuurlijke toevoer via roosters en een centrale mechanische afvoer. De ventilatie van de ruimten verloopt hierbij als volgt:

Het ‘C-cascade’-systeem is gebaseerd op de­zelfde ventilatiestrategie als het ‘D-cascade’-systeem (vrije doorstroom van de slaapkamers naar de woonkamer), maar met natuurlijke toe­voer en mechanische afvoer zoals in een systeem C.