De Pen | Isabelle Verhaert, Project Developer Revive

Een warmtenet voor Minerve

Revive is een projectontwikkelaar die in de stedelijke omgeving, dicht bij openbaar vervoer en voor­zieningen ­nieuwe woonprojecten realiseert. We starten meestal vanuit een vervuild bedrijventerrein met een complexe sloop- en ­saneringsproblematiek. Dit geldt eveneens voor de gemengde woonwijk die we momenteel bouwen op de grens tussen Mortsel, Edegem en Wilrijk, Minerve genaamd. Minerve wordt een groene wijk met ongeveer 300 woningen en aanleunende functies. Belangrijk onderdeel van het project is de aanleg van een warmtenet. Een project dat heel wat voeten in de aarde had.

De site zelf heeft een zeer rijke geschiedenis. Het terrein werd vanaf 1903 achtereenvolgens door de Minerva autofabriek, Imperia en de vliegtuigbouwer Erla – tijdens WOII – gebruikt. Vanaf 1953 was het de vierde site van Agfa-Gevaert. Vandaag is het zwaartepunt van hun productie verschoven van analoge fotografie naar medische beeldvorming. Door herorganisatie kwamen delen vrij die herontwikkeld konden worden, zoals Minerve en het Zilverkwartier. Los van deze aanpassing aan de productie blijft Agfa-Gevaert een zeer grote traditionele industriële site, met eigen warmtenetten op verschillende temperaturen. Zij filteren nu al hun eigen water en vangen reeds op verschillende plaatsen op de site hun eigen restwarmte terug op voor hergebruik.

Het was daarom ook logisch dat het idee al vroeg bestond om gebruik te maken van de restwarmte van ­Agfa-Gevaert om alle nieuwe ontwikkelingen die rond de site ontstaan te verwarmen. De technische haalbaarheid van een dergelijk warmtenet werd onderzocht. Hoewel het resultaat van dit onderzoek positief was, bleek achteraf dat de voorstellen niet uitvoerbaar waren. Het bedrijf Kelvin Solutions – dat de opdracht had gekregen om de financiële haalbaarheid te testen en het juridisch kader te scheppen – heeft deze technische studie volledig opnieuw moeten uitvoeren. Agfa-Gevaert heeft daarbij een cruciale rol gespeeld, eerst door volledige toegang te geven op haar site, maar ook door de kennis van hun werknemers over hun installaties, rendement optimalisaties en restwarmte.

Toen bleek dat het warmtenet zowel technisch als financieel haalbaar bleek, gingen alle partijen opnieuw aan het rekenen met eigen cijfers. De haalbaarheid werd verschillende keren opnieuw onderdeel van een onderhandelingsprocedure waarbij het project telkens minder en minder rendabel leek te worden. Tijdens dat proces hebben we ook onze finale leverancier/distributeur leren ­kennen: Warmte Verzilverd. Een vennootschap waarin Ecopower, Zuidtrant en Kelvin Solutions samen zitten.

Dit warmtenet is het tweede warmtenet in België waar een private onderneming warmte levert aan een woonwijk en we hebben in de juridische kaderovereenkomst alle back-up scenario’s overlopen. Tijdens deze discussies was de overheid vreemd genoeg afwezig en ik heb mij veel afgevraagd wat de eigenlijke incentives was voor bedrijven als ­Agfa-Gevaert en Revive om te blijven onderhandelen tijdens deze moeilijke discussies. Tijdens deze onder­handelingen was het de visie van alle partijen rond de tafel dat we naast economische meerwaarde voor onze bedrijven ook een belangrijke verantwoordelijkheid hebben om een maatschappelijke meerwaarde te generen. Agfa-Gevaert en Minerve liggen op een boogscheut van elkaar verwijderd, een site met een overschot aan warmte en een nieuwe ontwikkeling met een vraag naar warmte. Als we dit “eenvoudige” project niet voor elkaar kregen, zou elk warmtenet in dens stedelijk weefsel gedoemd zijn, laat staan andere klimaatuitdagingen.

Helemaal op het einde van het traject hebben we uiteindelijk toch een subsidie gekregen van de Vlaamse ­Overheid. Deze steunmaatregel is zeker wenselijk en heeft ook de laatste sceptici kunnen overtuigen van het nut van dit project. Maar als een subsidie echt bedoeld is als katalysator van innovatieve projecten, zal deze toch op een hele andere manier toegekend moeten worden. Men zou de projecten die de overheid echt wil realiseren op voorhand moeten steunen, niet achteraf.

Samenwerken aan een project dat innovatief is, aan een nieuw project voor de betrokken actoren, heeft enorm veel vertrouwen nodig. Dit vertrouwen groeide tijdens het traject dat we de afgelopen 2 jaar hebben afgelegd, maar het blijft veel te afhankelijk van de mensen die op dat moment aan tafel zitten. Als nieuwe duurzame projecten in een hogere versnelling gerealiseerd moeten worden, dan zullen we toch moeten nadenken over een radicaal ander proces en betere incentives.