Whitepaper belicht alternatieve oplossing tegen oververhitting: balansventilatie

De regenachtige zomer van 2021 was de uitzondering op de regel: het is steeds meer puffen en zweten tijdens de zomermaanden. Het probleem van oververhitting in woningen en gebouwen is zo alleen maar nijpender geworden. Hoog tijd voor Zehnder, gespecialiseerd in oplossingen voor een perfect binnenklimaat, om een whitepaper aan het onderwerp te wijden. In dit artikel vatten we de belangrijkste conclusies uit de tekst samen.

Het is tegenwoordig makkelijker om je huis warm te houden in de winter, dan koel in de zomer. In de zomers die volgen kan het niet alleen telkens heter worden, maar ook langer heet blijven. Het besef groeit dat dit binnenshuis oncomfortabel en zelfs ongezond is. Ons binnenklimaat wordt bedreigd. Grote glasoppervlakten, serres of veranda’s op het zuiden of westen van de woning veranderen leefruimtes in broeikassen die soms nauwelijks meer toegankelijk zijn vanwege de hitte. Steeds vaker zal de installateur om hulp gevraagd worden bij het leefbaar houden van de ruimten in die bijna-tropische zomermaanden.

De grootste boosdoener is de klimaat­problematiek. In de zomer van 2019 was het warmte­record 41,7 graden in Begijnendijk. Daarmee is het warmterecord uit 1947 gebroken. In stedelijke gebieden blijkt het Urban Heat Island effect een temperatuurverhoging tot wel 8 graden te veroorzaken. Steen, beton en asfalt van de stad absorberen overdag veel zonnewarmte, terwijl er ’s nachts nauwelijks afkoeling kan plaats vinden via verdamping van vocht uit de bodem, uit vijvers en ander oppervlaktewater. In het ideale geval is er al tijdens het ontwerp en bij de realisatie van de woning nagedacht over het beperken van oververhitting. Denk aan de oriëntatie van de woning op de zon, aanplant van bomen, bouw van dakoverstekken en zonwering (bouwkundig, natuurlijk of met lamellen), minder glas in de pui of zomernachtventilatie (bouwkundig). Maar wat is er nu nog mogelijk in de bestaande bouw? Een raam open zetten is de oudste en bekendste remedie om met koele nachtlucht te ventileren. Maar als er geen zuchtje wind staat krijg je totaal geen afkoeling door het open raam, ook niet als je er twee tegen elkaar open zet. Er is namelijk luchtstroming nodig.

En dan zijn er natuurlijk nog airco’s: Vorig jaar zijn er alleen al in België zo’n 100.000 nieuwe airco’s geplaatst. In de EU zijn ongeveer 38 miljoen airco’s operationeel met een verwachte jaarlijkse groei van 4 procent tot in 2030. Airconditioning elimineert wel veel nadelen van het open raam, maar veroorzaakt zelf weer nieuwe nadelen. Vele airco’s zijn energieverslindend en kostbaar. Bovendien ververst een airco niet de binnenlucht, omdat er slechts binnenlucht wordt gecirculeerd. En er zijn ook de gezondheidsaspecten. De droge lucht veroorzaakt al snel ongemak van droge ogen en huid en andere irritaties. ❯ Het veel gezondere alternatief voor airco, zo stelt Zehnder in de whitepaper, is balansventilatie. Dit luchtverversingssysteem voert verse lucht van buiten aan, filtert deze en brengt deze op de juiste temperatuur en vochtigheid voor gebruik in de woning. De hoeveelheden actief aangevoerde verse buitenlucht en actief afgevoerde gebruikte binnenlucht zijn precies even groot, in balans dus.

Het systeem bestaat uit twee ventilatoren, een aantal luchtkanalen en een warmtewisselaar die warmte terug wint uit de gewenste luchtstroom. Zo ontstaat in alle ruimtes een gezond en comfortabel binnenklimaat met een aangename temperatuur, eventueel met hulp van een geringe inspanning uit een centraal verwarmings- en/of koelingssysteem. Hierbij helpen luchtfilters ongezonde deeltjes buiten te houden. In een warme zomer brengt de warmtewisselaar de relatieve koelte uit de binnenlucht wordt overgebracht op de warmere, binnengehaalde buitenlucht. Zo houdt de woning dus de koelere binnentemperatuur langer vast. Tijdens koele winters zorgt de balansventilatie gaat er net minder warmte uit de woning verloren, omdat de verse buitenlucht de kostbare warmte van de uitgaande lucht uit de woning overneemt. En in de herfst en het voorjaar is de hoofdtaak van de balansventilatie het verversen van de binnenlucht en filteren van de buitenlucht. “Balansventilatie is een kostenpost in de bouw­fase, maar een opbrengstenfactor tijdens het beheer. Het verhoogt het wooncomfort en de gezondheid en dus de ‘bewoonbaarheid’ van de woning doordat het oververhitting helpt tegen te gaan en energieverspilling vermindert. Bij renovatie is dit hetzelfde. Verder blijkt steeds duidelijker dat balansventilatie voordelen heeft in vergelijking met alternatieven als ramen open­zetten en airco. Als bij renovatie of nieuwbouw aanvullende mogelijkheden als verkleining van glasoppervlaktes in de gevel, de juiste oriëntatie op de zon, dakoverstekken en dergelijke meegenomen worden, neemt het rendement van balansventilatie verder toe”, concludeert Zehnder.   

Grote glasoppervlakten, serres of veranda’s op het zuiden of westen van de woning veranderen leefruimtes in broeikassen die soms nauwelijks meer toegankelijk zijn vanwege de hitte.