Zo geef je legionella geen kans

Als water te lang in leidingen blijft staan, verhoogt de kans op legionella. Dit kan leiden tot een ernstige longontsteking, genaamd ­‘veteranenziekte’. Hou daarom de temperatuur van koud water onder controle door de leidingen en aftappunten regelmatig en onder voldoende druk te spoelen. SCHELL ontwikkelt en produceert hoogwaardige kranen voor douches, wastafels en toiletten. Met het SWS-watermanagementsysteem worden alle elektronische kranen in een gebouw gekoppeld en aangestuurd, zodat ze tijdig onbemand gespoeld worden.

Bacteriën bestaan net zolang als de mensheid, maar legionella’s kennen we nog niet zo heel lang. Het zijn bacteriën die bijna altijd in kleine hoeveelheden in water aanwezig zijn. Als de concentratie ervan beperkt blijft, is er geen vuiltje aan de lucht. Maar bij een hoge concentratie schuilt het gevaar om de hoek. Als we die bacteriën dan bijvoorbeeld bij het douchen samen met aerosol inademen, kunnen ze de zogenaamde veteranenziekte, een vorm van legionellose, veroorzaken. Dat is een ernstige longontsteking, die gekenmerkt wordt door symptomen als hoesten, spierpijn, koorts, kortademigheid en hoofdpijn. Eén op tien overleeft de infectie niet. “In sommige gevallen sterven mensen aan deze relatief jonge zieke nog vooraleer de dokter een juiste diagnose kan stellen. Het komt er dan ook op aan om bij eventuele symptomen van longontsteking en mogelijke blootstelling aan legionella zo snel mogelijk een dokter te raadplegen,” vertelt Dr. Peter Arens, de gerenommeerde hygiënespecialist en expert op het vlak van legionella, die bij SCHELL aan het hoofd staat van het productmanagement. “Uit studies blijkt dat veteranenziekte het vaakst voorkomt bij mannen en dat het aantal evenredig met de leeftijd toeneemt. Alhoewel er steeds meer technieken bestaan om de groei van de bacteriën te voorkomen, blijven de cijfers in heel Europa toenemen. Het is dan ook belangrijk om de controles nog verder op te voeren.”

In welke omstandigheden kunnen de legionella­bacteriën zich vermenig­vuldigen? Door de jaren heen is duidelijk geworden dat stilstaand water in leidingen, bijvoorbeeld tijdens vakantieperiodes en recent ook tijdens de lockdown door covid-19, ervoor zorgt dat de bacteriën zich in het drinkwater overmatig vermenigvuldigen. Kranen worden in die periodes onvoldoende gebruikt en ook het debiet is ontoereikend, omdat er niet genoeg water door de leidingen stroomt. Het wordt pas echt alarmerend tijdens de warmere zomermaanden. Als er dan niet genoeg gespoeld wordt, kan het koude water in de leidingen te warm worden en zo een broeihaard voor gevaarlijke bacteriën worden. ❯ “We moeten ervoor zorgen dat drinkwater­installaties zo ontwikkeld en geïnstalleerd zijn, dat het water er niet kan blijven stilstaan. Daarvoor moeten ze wekelijks gespoeld worden. Het is ook aangeraden om drinkwater­leidingen niet in vloeren met vloerverwarming te integreren en de koud- en warmwaterleidingen van elkaar te scheiden. Een goede voorbereiding bij het ontwerp van gebouwen zal ertoe leiden dat koud water ook altijd koud blijft.” Legionella vereist heel wat aandacht en voorzichtig­heid, niet in het minst van de installateurs. En daar schelt soms nog het schoentje, zegt Arens. “Sommige installateurs zijn zich te weinig bewust van de risico’s. Men besteedt al te vaak enkel aandacht aan de warmwaterleidingen, terwijl het gevaar net hoofdzakelijk in de koudwaterleidingen schuilt. Indien de koudwaterleiding niet geïsoleerd is, dicht bij een warmtebron ligt of in een warme schacht zit, kan het water in de leiding boven 25°C komen, en dat resulteert in aangroei van legionella.” SCHELL vindt het dan ook belangrijk om installateurs zo goed mogelijk te adviseren en begeleiden. “Vraag raad voor je aan de installatie begint. Mits een kleine meerkost en een inventieve mentaliteit zijn kan je reeds veel kwaad voorkomen”, adviseert Arens.

Om de concentratie van bacteriën onder controle te houden, moeten alle leidingen en aftappunten om de drie dagen volledig gespoeld worden. Het is ook beter om de verschillende armaturen tegelijk te spoelen, want dan is de volumestroom in de leidingen en systemen ook hoger. Hoe frequenter dat gebeurt, hoe efficiënter we bacteriën kunnen verminderen. SCHELL ontwikkelt en produceert geauto­matiseerde armaturen voor wastafels, douches en toiletten, die ideaal geschikt zijn voor toepassing in dergelijke toepassingen, waar veelvuldig gebruik en een intensieve werking vereist zijn. “We werken uitsluitend met materialen die voor drinkwater geschikt zijn en de kwaliteit van het water niet aantasten. Onze infrarood-gestuurde kranen hebben gladde, afgeronde randen en oppervlakken die gemakkelijk te reinigen zijn en waaraan bacteriën en vuil zich amper kunnen hechten”, legt Dirk Vanden Breede, managing director SCHELL Belgium, uit. “Thermische des­infectie zorgt voor het ontsmetten van het hele systeem, met inbegrip van alle afnamekranen. Om te beletten dat er water in de leidingen blijft stilstaan en er ziektekiemen kunnen ontstaan, worden onze elektronisch gestuurde kranen 24 uur na het laatste gebruik gedurende ca. dertig seconden gespoeld. Op deze manier wordt er tot aan de staalbreker of hoofddouche gespoeld en wordt dus het water in het volledige leidingtraject ververst. Voor kleinere installaties kan eventueel een bluetooth module geïntegreerd worden, die meerdere programmeringsmogelijkheden biedt en de gebruiker toelaat om een logboek per kraan bij te houden.” Vanden Breede gaat verder: “Legionella wil je liever voorkomen dan genezen, want dan moet je faciliteit dicht en moet alles chemisch of thermisch gereinigd worden. Daarom is het verstandig om de menselijke activiteit te beperken en het systeem regelmatig zelf voor de waterverversing te laten zorgen. Met het SWS-watermanagementsysteem van SCHELL kunnen alle elektronische kranen in een gebouw gekoppeld en centraal aangestuurd worden. Op die manier kunnen stagnatiespoelingen geprogrammeerd worden en houdt het systeem een logboek voor het preventieplan bij. Alle verbonden aftappunten kunnen gelijktijdig en/of in groepen geopend worden, om voldoende doorstroming te creëren. Legionella’s en andere bacteriën krijgen dan geen kans.”