Installatie & Bouw – Editie 2 is uit!

Toen ik als kind in de geschiedenislessen leerde over de oliecrisis in de jaren zeventig en de hoge inflatie in de jaren tachtig, kon ik me daar moeilijk iets bij voorstellen. Het waren immers de nineties, in onze generatie kochten onze ouders nog riante huizen voor een appel en een ei, waren de mogelijkheden waren schijnbaar onbeperkt en leken crisissen iets uit het verleden. Oorlogen? Ach meneer, daar hebben we hier al decennialang geen last meer van – met de Balkan-oorlog als uitzondering die de regel bevestigde. Wie vandaag de dag de actualiteit overschouwt, leert al snel dat de geschiedenis zich telkens herhaalt. En dat een status-quo zelden voor eeuwig is.

Externe factoren zijn zeer vaak een katalysator voor maatschappelijke veranderingen. Beslissingen of evoluties die voordien ondenkbaar waren, kunnen onder externe druk plots in een stroomversnelling komen. Het coronavirus zorgde ervoor dat we met z’n allen van thuis gingen werken en plaatste onderwerpen als gezondheid en ventilatie bovenaan de agenda. Ook het energielandschap ziet er sinds kort helemaal anders uit, en daar hebben we bij wijze van spreken één man voor te danken: Vladimir Poetin. Met zijn onverwachte inval in Oekraïne staat het spookbeeld genaamd ‘oorlog’ plots opnieuw voor de poorten van Europa. En hij duwt op de plek waar het pijn doet: als het op energie aankomt, zijn we in Europa wel met z’n allen afhankelijk van het gas uit Rusland. En de prijzen van gas en elektriciteit? Die schieten als raketten naar omhoog.

De regering probeert de immense vlammenzee te blussen met emmertjes water, denk maar aan de goedbedoelde maar knullig ogende campagne om te koken met de microgolf en zo op gas te besparen. Over meer ingrijpende maatregelen, zoals de verlaagde btw op gas en elektriciteit, vragen experten zich af of het economisch gezien wel de juiste keuze is. “Je probeert een schaarste in het aanbod te bestrijden door de vraag nog harder te stimuleren”, is de mening van professor economie Gert Peersman in De Tijd. “Dit is een externe shock en daardoor verarmen we. De samenleving zal dit moeten dragen”, zei de Duitse vicekanselier Robert Habeck. Leg dat maar eens uit aan alleenstaande ouder die gemiddeld een derde van zijn of haar loon aan energie afstaat en recent de gasafrekening zag verdubbelen. De keuze tussen het financiële leed van de individuele burger en het grotere economische bestel is hartverscheurend.

Intussen dringen grotere vragen zich op. Kan deze crisis een katalysator zijn om onze energie-afhankelijkheid aan te pakken en te doen wat we sowieso al moesten doen: inzetten op hernieuwbare energie? “Het is jammer dat we een hartverscheurende oorlog nodig hebben om tot dat besef te komen”, zegt Dirk Van Evercooren van ODE verderop in dit magazine. Het probleem is dat je die immense ommezwaai niet van vandaag op morgen kan realiseren. “Vooral omdat systeemveranderingen in dit land nogal moeilijk liggen – kijk maar naar het jarenlange aanslepende debat over het al dan niet openhouden van de kerncentrales”, zei energie-econoom Johan Albrecht in De Tijd. 

Samengevat: de thermostaat een graadje lager zetten of de microgolf boven het fornuis verkiezen, kan de pil misschien wat verzachten. Maar door de zure appel heen bijten, moeten we sowieso. Willen we écht lessen trekken uit deze penibele globale situatie? Dan dringt een ingrijpende aanpak, gericht op de lange termijn, zich op. Een aanpak die tien jaar geleden al beslist had moeten zijn. Maar een lege portefeuille heeft tot op heden nog altijd meer impact dan een uitstervend klimaat.

Veel leesplezier!

Filip Van der Elst

Klik hier om naar de digitale versie te gaan