Het wordt niks met de energietransitie z­onder optimalisering van het bestaande net

We wijzen allemaal met de vinger naar de netbeheerder. Die moet het energienet maar uitbreiden om gehoor te geven aan de roep om meer aansluitingen voor duurzame energiebronnen. Dit is te kort door de bocht. Als we ons alleen richten op uitbreiding van het net, dan wordt het niets met de energietransitie. We moeten ook het bestaande net optimaliseren.

Toegegeven, nieuwe aansluitingen op het energienet zijn belangrijk voor verduurzaming. Maar we zijn niet opgewassen tegen de gigantische vraag waaraan voldaan moet worden om de doelstellingen van de energietransitie te halen. In Nederland kent netbeheerder Liander kent een wachtlijst van honderden bedrijven die vragen om nieuwe aansluitingen. Nu al kampen we met een overvloed aan vergunningsaanvragen, materiaaltekort, een noodzaak voor meer kabels, een tekort aan mensen en uitdagingen om te voldoen aan wet- en regelgeving. En voor iedere uitbreiding van het net komen er nieuwe organisaties op de wachtlijst bij. Als we het laten aankomen op alleen uitbreiding van het energienet, kan volledige verduurzaming weleens heel lang gaan duren.

Daarnaast zijn er omgevingen die zich niet lenen voor netuitbreiding. Een stad als Amsterdam weet waarschijnlijk niet eens wat er allemaal onder de grond ligt en hoe ze daar handig bijkomt. Het is in zo’n stad echt onbegonnen werk om het net uit te breiden. Als we dat daar voor elkaar willen krijgen wordt het een gigantisch kostbaar en langlopend project. Private partijen moeten dus ook zoeken naar oplossingen achter de meter. 

Er zijn meerdere manieren om bestaande aansluitingen op het net te optimaliseren. Zo’n optimalisatie maakt een verdien­model op energie mogelijk en minimaliseert netcongestie. Denk aan het koppelen van bedrijfsprocessen als vrieshuizen aan energiemarkten. Ook cable pooling is hier bij uitstek een voorbeeld van. Dit omvat het combineren van twee energiebronnen op dezelfde aansluiting. Zo zijn wind en zon negatief gecorreleerd. In de zomer zijn er meer zonuren en in de winter waait het vaak harder. Met dezelfde hoeveelheid wind- als zonne-energie op één aansluiting heb je maar drie procent energieverlies. Dat is ontzettend efficiënt. Cable pooling is zo tevens efficiënt voor de uitvoeringscapaciteit van Liander, het kabelgebruik en de aansluiting van verdeelstations.  

Maar deze aansluitingen kunnen nog verder verrijkt worden. Waar de opwek van energie via gas- en kolencentrales bijvoorbeeld redelijk te sturen is, geldt dat niet voor wind en zon. Die twee zijn niet te sturen: het waait wel of waait niet, de zon schijnt wel of schijnt niet. Wind- en zonactiviteit van te voren voorspellen gaat bijna altijd mis. Met de plaatsing van een batterij op dezelfde aansluiting kunnen de grilligheden van zon en wind opgevangen worden om het net te stabiliseren. De batterij kan corrigeren bij verkeerde voorspellingen. Met een batterij kun je uren tot wel een dag overbruggen als de zon niet schijnt of als er geen wind staat. Dit zorgt voor een stabielere flow van energie richting het net. De batterij levert stroom in de dalmomenten en laadt zichzelf op bij een overschot aan elektriciteit. 

Een batterij gecombineerd met wind en zon op één aansluiting biedt een mooi plaatje voor duurzame opwek dat het net niet onnodig belast op piekmomenten. Je creëert ruimte achter de meter en de netbeheerder kan lokaal netcongestie bestrijden. Met batterijen maken we het bestaande net toekomstbestendig.  

Jesper Zuurbier,
medeoprichter Grid-ON