Bedrijfsleiders vragen meer klimaatambitie

Al te vaak horen we onze politici verkondigen dat ambitieus klimaatbeleid door de hoge kostprijs onze economie in gevaar zou brengen. Met onze bedrijvencoalitie zijn we ervan overtuigd dat het net omgekeerd is: door een gebrek aan doortastend klimaatbeleid dreigt Vlaanderen economische kansen te mislopen, zeker in vergelijking met onze buurlanden waar wel al ambitieus klimaatbeleid in de steigers staat. Klimaatinvesteringen gaan ook steevast gepaard met energiebesparingen die onze economie net versterken.

Enkele maanden geleden schreef onze bedrijvencoalitie Energy Saving Pioneers een pleidooi gericht aan de Vlaamse regering, die op dat moment aan het onderhandelen was over een nieuw Vlaams klimaatplan dat de belangrijkste klimaatmaatregelen tot 2030 moest vastleggen. In naam van onze bedrijvencoalitie kan ik zeggen dat we ontgoocheld zijn over het uiteindelijke klimaatplan. De Vlaamse Regering weigert om haar plan in lijn te brengen met de ambitie van de Europese Green Deal zoals we gevraagd hadden. Vlaanderen houdt vast aan een te lage doelstelling om slechts 40% minder broeikasgassen uit te stoten tegen 2030, en het ontbreekt zelfs aan voldoende nieuwe maatregelen om die 40% waar te maken.”

Dat is een gemiste kans voor onze economie. Door het ambitieniveau hoog te leggen, kunnen we net een win-win creëren voor het klimaat én voor onze economie. De energiecrisis maakte pijnlijk duidelijk dat het cruciaal is voor de veerkracht van onze economie om energie te besparen én af te geraken van fossiele brandstoffen. Zo beschermen we burgers en bedrijven tegen prijsschommelingen op de internationale energiemarkten. In plaats van geld uit te geven aan de import van dure fossiele energie, zorgen energiebesparende investeringen ervoor dat de middelen in onze eigen economie blijven circuleren. Maar die investeringen komen er niet vanzelf: daarvoor is ambitieus beleid nodig.

En zelfs voor wie nog twijfelt over de noodzaak van klimaatmaatregelen, zal zo’n doortastend beleid opleveren tot ver buiten de vinkjes van de Europese verdragen: het is een kans voor Vlaanderen om zich op de kaart te zetten als aantrekkelijke regio voor investeringen in toekomstgerichte economische sectoren. Denk aan de creatie van een klimaatneutrale en circulaire industrie, de productie van warmtepompen of hernieuwbare energie-installaties. Ook de transitie naar een energie-efficiënt klimaatneutraal gebouwenpark biedt heel wat economische opportuniteiten en kan vele duurzame banen creëren.

Vraag je je af hoe? We werkten een aantal maatregelen uit die voor onze coalitie noodzakelijk zijn. Ten eerste zou Vlaanderen, in nauwe samenwerking met het federale niveau, een doordachte lastenverschuiving moeten doorvoeren van elektriciteit naar fossiele brandstoffen. De prijsverhouding tussen elektriciteit en gas zou maximaal 2,5 mogen bedragen in het huidige marktmodel, maar door de elektriciteitsrekening te gebruiken als verdoken belastingbrief ligt de verhouding nu op 3,9. Dat maakt de transitie naar duurzame verwarming onmogelijk. Met een taxshift kunnen bedrijven én burgers kostenefficiënt de overstap maken van gas naar elektrische warmtepompen. Daarmee besparen we gemiddeld drie keer zoveel energie uit.

De renovatieverplichting bij notariële overdracht kan daarnaast best ook nog een stapje verder gaan. Vanaf 2028 zullen kopers tot EPC-label C moeten renoveren, maar dit koppelen we best meteen aan een verplichte overstap op lage-temperatuurverwarming, zodat eigenaars aangespoord worden om de woning grondig te renoveren, te beginnen met de isolatie van de gebouwschil. Volgens een studie van Energyville is dat haalbaar: een goed geïsoleerd huis kan kosten-efficiënt verwarmd kunnen worden met een warmtepomp indien de elektriciteit-gas-prijsverhouding maximaal 2,5 bedraagt. Zo benen we bij met koplopers als Noorwegen, Nederland, Schotland, Denemarken en Ierland, die verder staan in het uitfaseren van fossiele verwarming.

Ook in de industrie kan Vlaanderen innovatieve energiebesparende projecten stimuleren, onder meer door in te zetten op industriële warmtepompen en projecten rond warmtenetten of uitwisseling van restwarmte, of met een regelgevend kader om industriële symbiose in Vlaanderen te doen doorbreken. Ten slotte moeten we flankerende maatregelen treffen om een snellere transitie mogelijk te maken en ervoor te zorgen dat iedereen mee kan. Concreet moet er een volwaardig begeleidingsaanbod komen voor de verschillende doelgroepen (burgers en bedrijven), moeten we financiële drempels voor minder kapitaalkrachtige huishoudens wegwerken, en op grote schaal investeren in de ontwikkeling van groene vaardigheden voor de bouw en de industrie.

Ik zei het al daarnet, inzetten op klimaatbeleid betekent oppor­tuniteiten grijpen en vice versa. De Vlaamse Regering moet maximaal inzetten op energiebesparing, en rekening houden met alle Europese wetgevende initiatieven die binnenkort van kracht worden in het kader van het Europese Fit-for-55 pakket. Zo loopt onze economie niet achterop en is ze alvast voorbereid op de uitdagingen van de toekomst.