De warmtepomp in het nieuwe energetische en politieke landschap

Als gevolg van de snelle economische heropleving na de coronacrisis en door de internationale ­politieke spanningen zijn de energieprijzen in België de laatste maanden sterk toegenomen. Zowel de ­elektriciteits- als de aardgasprijzen zijn fors gestegen, maar die laatste kennen een nog sterkere ­stijging. 

Een warmtepomp haalt 60 tot 80 procent van zijn energie gratis uit de buitenlucht, grond of grondwater. De rest van de energie wordt elektrisch aangedreven. Hierdoor verbruikt een warmtepomp 3 tot 5 keer minder energie dan een installatie op gas of stookolie. Dat maakt ons land niet alleen onafhankelijk van gas, maar gezien het aanzienlijk lagere verbruik ook minder afhankelijk van extern toegeleverde energie.

Wanneer een warmtepomp wordt gecombineerd met een PV-installatie, kan het verbruik nog verder worden gereduceerd door een deel van de geconsumeerde energie zelf op te wekken. De meeste warmtepompen kunnen boven­dien slim aangestuurd worden. Zo kan een warmtepomp overtollige energie opslaan in het buffervat voor sanitair warm water, of in het tussenseizoen zelfs in de vloerverwarming. In de zomer kan de warmtepomp overdag ‘gratis koelen’ met de overtollige energie van de PV-installatie. Op die manier wordt het zelfverbruik van de woning verhoogd.

Met de komst van het capaciteitstarief midden dit jaar zal de gemiddelde warmtepompverbruiker zijn factuur zien dalen. Het overgrote deel van de netkosten op de energiefactuur zal dan immers bepaald worden op basis van verbruikspieken (kWp) en niet meer op kWh-basis. Inverter-warmtepompen hebben lage piekverbruiken en de meeste warmtepompen zijn ook op dit niveau slim stuurbaar. Als een woning een hoog piekverbruik heeft, kan de warmtepomp worden stilgelegd of op een lager regime draaien om zo de pieken te reduceren en de factuur te drukken.

Het Vlaams klimaatplan verplicht vanaf 2023 om in nieuwbouwwoningen minstens een hybride warmtepomp te installeren. Vanaf 2026 moet elke nieuwbouwwoning met een full elektrische warmtepomp of andere hernieuwbare energie worden uitgerust. Maar ook vandaag al is de warmtepomp zowel op vlak van rendement als comfort de beste oplossing voor nieuwbouwwoningen. Zeker indien deze wordt gecombineerd met een afgiftesysteem op lage temperatuur in de vorm van vloerverwarming of ventiloconvectoren. In nieuwbouwwoningen worden ook maatregelen tegen oververhitting alsmaar belangrijker en zelfs noodzakelijk. Vloerkoeling gevoed door een warmtepomp kan in de meeste gevallen gedurende de zomer garant staan voor de nodige koelte. 

Ook in de renovatiemarkt zitten warmtepompen in de lift. Maar in tegenstelling tot nieuwbouwwoningen is niet elke bestaande woning zonder aanpassingen geschikt voor een full elektrische warmtepomp. Er moet een minimum aan isolatie aanwezig zijn om het benodigde vermogen te kunnen beperken, en de maximum watertemperatuur van de cv moet worden gereduceerd tot 55 à 70 °C. Indien het gewenste vermogen en de gewenste aanvoertemperatuur te hoog zijn, kan een warmtepomp op minder koude momenten een mooi alternatief zijn. Dit zijn dan de hybride systemen. Op die manier kunnen warmtepompen de CO2-uitstoot van ons woningbestand drastisch verlagen. 

Warmtepompen halen in renovatieprojecten weliswaar lagere rendementen bij hogere watertemperaturen, maar ze verbruiken nog altijd minder dan een gasketel. Bovendien komen (hybride) warmtepompen in aanmerking voor een premie tussen de 300 en 4.000 euro, waardoor de investering kan worden gedrukt en de decarbonisatie van ons woningpark extra gestimuleerd.