Extremer klimaat en nieuwe technologieën vereisen aangepaste brandbeveiliging

Innovatieve technologieën zoals elektrische wagens en fietsen, PV-gevels en houtskeletbouw vereisen een andere aanpak in brand­beveiligingssytemen in bedrijven, instellingen en woningen. De sector doet zijn uiterste best om innovatieve en veilige toepassingen te ont­wikkelen. Hoe ziet de toekomst voor brandbeveiliging er precies uit? We stellen enkele trends aan je voor.

Afgelopen zomer drukte ons nog maar eens met de neus op de feiten: hittegolven met temperaturen boven de 40 graden, extreem noodweer met over­stromingen en blikseminslagen, lang­durige regen en kou. De gevolgen van de klimaat­opwarming zijn duidelijk voelbaar. Om het klimaat te beschermen doet men er alles aan om duurzamer en milieu­vriendelijker te bouwen en te leven. Denk maar aan houtskeletbouw, fotovoltaïsche gevels, elektrische wagens en fietsen. Die shift brengt evenwel nieuwe risico’s mee. Aangepaste en innovatieve brandveiligheidstoepassingen zijn dus essentieel.

Rook eist vaak meer slachtoffers dan de brand zelf, dat is al herhaaldelijk aangetoond. Daarom gaat steeds meer aandacht naar de rookbeheersing in gebouwen om bij brand de blootstelling aan rook en hitte tegen te gaan en een zo goed mogelijke zichtbaarheid te creëren om personen te evacueren. Het voorzien van de nodige brandwerende deuren en rookbeheersingskleppen is dus een logische keuze bij nieuwbouw en renovatie. 

Ook ventilatiekanalen spelen een belangrijke rol bij brandveiligheid. Om te voorkomen dat brand of rook zich kan verplaatsen van het ene comparti­ment naar het andere, zijn brandkleppen nodig in de ventilatiekanalen. Vaak zijn deze brandkleppen onzichtbaar verwerkt in een brandscheiding. Efficiënte brandwerende kleppen voldoen altijd aan de internationale kwaliteits­norm EN 1366-2.

Behalve rookafvoer, blijft het natuurlijk essentieel om de brand zelf te beperken. Een doordachte ruimte-indeling met de nodige compartimenten en conforme actieve brand­beveiliging zijn één ding, maar de inte­gratie van brand­vertragende bouw­materialen is minstens even belangrijk. Daarom bestaan er heel wat passieve brand­beveiligings­systemen om te anti­ciperen op een mogelijke brand, zoals brand­vertragende coatings, schuimen en mortels, tot zelfs brandwerende plafond­panelen en vloertegels. Deze dragen allemaal bij aan het al dan niet vermijden of vertragen van brand­voortplanting. 

Ook isolatie in onder andere gevels speelt hierin een zeer belangrijke rol. De brand in de Londense Grenfell Tower in 2013 staat bij velen in het geheugen gegrift. Daar was de gevelbekleding niet conform, met desastreuze gevolgen. Sinds 2022 bestaat in België nieuwe regelgeving die verschillende hiaten en onduidelijkheden in de huidige brandwetgeving opvangt. Die is gebaseerd op de Europese brandreactieclassificatie, waarin klasse F voor uiterst brandbaar staat en klasse A1 en A2 voor onbrandbaar. Materialen met klasse A1 vermijden bovendien vlamverspreiding of brandende druppels en bij hun verbranding ontstaan geen giftige gassen en nagenoeg geen rook. Voor gevelsystemen gelden regels op twee niveaus: zowel de gevelbekleding als de wezenlijke onderdelen zoals de draagstructuur, bevestigingscomponenten en isolatie. Wil je een gevel die aan de normen voor brandveiligheid voldoet? Dan moet dat op beide niveaus.

Duurzame bouwmaterialen en modaliteiten zoals houtbouw, fotovoltaïsche gevels en geïntegreerde laadsystemen voor fietsen en auto’s brengen naast nieuwe risico’s ook inzichten met zich. Tegenwoordig zien we een sterke groei in het toepassen van PV-gevels. Er lopen verschillende onderzoeken om inzicht te verwerven in het brandgedrag van dergelijke gevels. Die tonen aan dat brand in PV-panelen meestal wordt veroorzaakt door elektrische defecten, maar ook dat de brand vaak moeilijk te blussen is. Enerzijds omdat er kleine brandjes blijven ontstaan door de geleiding van koolstof en anderzijds omdat fotovoltaïsche panelen energie blijven leveren. 

Naast de grote opkomst van PV-gevels blijft ook hout­skelet in opmars. Hoewel brandveiligheid nog vaak als argument naar voren geschoven wordt om niet voor hout te kiezen, is deze materiaal­soort net wel een veilige keuze. Dat bevestigen ook brand­weer en verzekeraars. Hout brandt namelijk heel voorspel­baar. De brandweerstand van hout is pure fysica. Bij brand verkoolt hout gelijk­matig met een snelheid van ongeveer een millimeter per minuut. Dat geeft ontwerpers de mogelijkheid de brand­weerstand en de kans op over­belasting van het draagvermogen nauwkeurig te voor­spellen. Bij de dikte die volstaat om de voorziene last te dragen, tellen ontwerpers bovendien een extra dikte die bij een brand kan verkolen. Door de over­dimensionering komt het draag­vermogen niet in gevaar bij brand. Die inzichten vormen een belangrijke leidraad voor de hedendaagse bouwsector.

Tot slot blijft het menselijke gedrag vaak de grootste boosdoener bij brandveiligheid. Stel eens de vraag aan bewoners van hoge appartementsgebouwen hoe ze het meest efficiënt zouden evacueren? Of aan huiseigenaars hoe ze veilig omgaan met hun eigen elektriciteitskasten bij storingen? Vaak zullen ze je het antwoord schuldig moeten blijven. Hoe ver we ook gaan in het verbeteren en beveiligen van onze gebouwen; goed opgeleide en voorbereide mensen zijn het allerbelangrijkste. Daarom zijn opleidingen, preventie en opvolging essentieel. Laat het een les zijn voor installateurs en brandbeveiligingsfirma’s om dit aspect mee op te nemen in hun dienstverlening. Want met de juiste materialen, goede branddetectie en laagdrempelige trainingen garanderen we de beste brandveiligheid en het minste slachtoffers.